Ergens rond 1790 zit deze Adriaan, bij Montmorency, op dat zelfde bankje waar Rousseau keek naar de natuur.
Zijn sentimentele Rousseauiaanse gevoelens zijn in dit dagboek al terug te vinden in 1789. Een citaat:
‘In het midden van deze statig sombere plaats was een hoogte, insgelijks van aard gemaakt, gemaakt en met eenige steenen en graszoden opgezet. Op dezelve stond eene eenvoudige lijkbusch met eene inscriptie, ik meen uit de Nagtgedagten van Joung. Rondom in deze plaats waren hier en daar zodebanken met mosch begroeijd. […] Ik ging er zeer dikwils henen en bleef er met een boek geheele uuren zitten. […] Pas zedert eene zeer korte tijd had ik mij aan het gewoel der grote waereld, waarin ik ook rijkelijk gedeeld had, onttrokken en zedert die tijd had ikn eerst meer bepaald en geregeld over verscheijde voorname onderwerpen leeeren denken. Nu vergeleek ik de godsdienstige stellingen die men mij in mijnen kindsheijd had trachten in te prenten, met het geen mij de reede leerde, en er bleef niets dan twijffeling over. Veel dacht ik over de toestand der maatschappij, over hetgeen de menschen zijn en over hetgeen zij konde en moeste zijn. De goede Jean Jacques had mij hierover leren denken en mij indedaad digter aan de natuurstaat gebragt. […] De liefde, die voornaame en bijna eenige drift derr jeugd, was in mij ook juijst niet uitgedoofd, dog egter door een overmatig genot in de bloeij mijner jaren seedert eenige jaren aanmerkelijk verkoeld.’
Tegelijk is deze man iemand van de Verlichting (logisch, want dat ’romantische’ is gewoon een van de aspecten van ons aller mens-wording): vóór volksverheffing, onderzoek, democratie enz. En deze man is alles: militair, houthandelaar, kunstexpert, toneelliefhebber enzovoorts. Allemaal self-made.
Op wonderlijke manier is hij altijd overal bij: zoals bij de intocht van de Fransen in Brussel in 1792, bij de uitroeping van Bonaparte tot keizer in 1804, in Parijs (de sfeer is behoorlijk mat). Hij is Haarlemmer, Tilburger, en zo nog wat.
Moet u misschien toch hebben, deze uitgave.* De sint moet nog rijden.
* De levensloop van Adriaan van der Willigen. Een autobiografie uit een tijdvak van overgang. Uitgave verzorgd door C.J.M. van der Heijden en J.G.M. Sanders. Hilversum, Verloren, 2010. Egodocumenten 27. ISBN 978-90-8704-179-3. 732 blzz. E 45.
Herkauwer's Blog 